Mất ngủ

Mất ngủ là gì? Phân loại bệnh

Giấc ngủ được mệnh danh là chìa khóa vàng giúp cơ thể con người tái tạo năng lượng sau một ngày làm việc căng thẳng và mệt mỏi. Theo các chuyên gia, chất lượng của giấc ngủ được đánh giá qua thời gian ngủ và cảm giác thư thái, khỏe mạnh sau thức dậy. Trung bình mỗi người cần ngủ sâu từ 7- 8 tiếng và trẻ em thì ngủ nhiều hơn để hệ thần kinh trung ương và các cơ quan trong cơ thể được nghỉ ngơi, thanh thải độc tốc. Tuy nhiên vì một lý do nào đó mà nhiều người gặp phải tình trạng mất ngủ, khó ngủ, ngủ không sâu giấc.

Mất ngủ tiếng anh là insomnia là tình trạng giấc ngủ bị rối loạn. Theo đó, người bệnh sẽ khó có thể chìm vào giấc ngủ, ngủ chập chờn, không sâu giấc, thường xuyên nằm mơ, tỉnh giấc giữa đêm hoặc bị uể oải, cáu gắt sau khi thức dậy,… Theo các chuyên gia, mất ngủ là một dạng rối loạn thần kinh chủ yếu tập trung ở người cao tuổi do quá trình sản sinh Hormone Melatonin bị rối loạn. Tuy nhiên hiện nay, con số này đang có xu hướng trẻ hóa và tập trung ở giới văn phòng.

Theo thống kê cho thấy có khoảng 25% trường hợp bị mất ngủ rơi vào độ tuổi từ 18-30, trong đó phụ nữ có nguy cơ mất ngủ cao hơn nam giới, nhất là phụ nữ trong độ tuổi mãn kinh.

Mất ngủ được chia làm 2 loại chính là mất ngủ cấp tính và mất ngủ mãn tính.

Mất ngủ cấp tính: Là tình trạng bị mất ngủ chỉ xảy ra trong khoảng vài tuần. Nguyên nhân dẫn đến tình trạng này là do thói quen sinh hoạt, ăn uống và ảnh hưởng của các bệnh lý cấp tính như đau răng, ho, sốt. Ngoài ra một số trường hợp bị mất ngủ cấp tính còn bởi sự dư chấn tinh thần nặng nề, khối lượng công việc quá lớn,…Thông thường mất ngủ tạm thời sẽ không cần phải điều trị y tế. Tình trạng này có thể tự thuyên giảm sau ngày khi người bệnh ổn định giờ giấc sinh hoạt và giải tỏa được căng thẳng.
Mất ngủ mãn tính: Là tình trạng mất ngủ thường xuyên, khó ngủ, ngủ chập chờn, ngủ không đủ giấc trong thời gian dài, ít nhất là 3 đêm/ tuần. Tình trạng này xảy ra thường là do ảnh hưởng của tuổi tác, các chất kích thích và bệnh mãn tính như viêm phế quản, cao huyết áp, trầm cảm,…

BÀI THUỐC HỖ TRỢ ĂN NGON NGỦ NGON - KIỆN TÂM QUY TỲ THANG

Triệu chứng mất ngủ điển hình

Bệnh mất ngủ gây ảnh hưởng không nhỏ đến đời sống sinh hoạt và sức khỏe của bệnh nhân. Theo các chuyên gia tùy vào mức độ nặng nhẹ của từng người mà triệu chứng của bệnh sẽ có sự khác biệt.

Cụ thể các triệu chứng khó ngủ điển hình mà người bệnh thường gặp gồm:

Người bệnh khó chìm vào giấc ngủ, trằn trọc cả đêm ngay cả khi có cảm giác buồn ngủ.
Bị tỉnh giấc giữa đêm hoặc thức dậy sớm hơn bình thường sau đó khó đi vào giấc ngủ lại.
Sau khi ngủ dậy có cảm giác mệt mỏi, uể oải, thiếu tập trung và dường như không phục hồi được năng lượng cho ngày mới.
Luôn trong trạng thái uể oải, lờ đờ, khó tỉnh táo khi làm việc.
Gặp khó khăn trong việc giải quyết các mối quan hệ với gia đình, bạn bè và đồng nghiệp.
Thường xuyên khó chịu và cáu gắt với người thân.

Tình trạng này nếu xuất hiện kéo dài trong một thời gian người bệnh cần chủ động tìm gặp bác sĩ để được kiểm tra, chẩn đoán và điều trị kịp thời, tránh dẫn đến tình trạng mất ngủ nghiêm trọng.

Nguyên nhân gây mất ngủ là gì?

Mất ngủ khó ngủ có thể do nhiều nguyên nhân gây ra, bệnh có thể do các yếu tố chủ quan xuất phát từ người bệnh nhưng cũng có thể do ngoại cảnh tác động. Cụ thể các nguyên nhân gây mất ngủ thường gặp gồm:

Tuổi tác: Thực tế cho thấy, khi tuổi càng cao thời gian ngủ sẽ trở nên ít đi. Lý giải tình trạng này các chuyên gia cho biết khi tuổi cao khả năng sản sinh Melatonin của cơ thể sẽ suy giảm dẫn đến tình trạng khó chìm vào giấc ngủ, ngủ không sâu khi có tác động.
Ảnh hưởng của các loại thuốc Tây: Một số loại thuốc chứa cafein, chất kích thích, thuốc giảm đau, chống dị ứng, hạ huyết áp có thể gây ra tác dụng phụ là rối loạn giấc ngủ. Đây là tác dụng thường gặp ở các loại thuốc này và hoàn toàn có thể cải thiện khi người bệnh ngưng thuốc.
Căng thẳng, stress: Căng thẳng, lo lắng cũng là một trong những lý do mất ngủ. Theo các chuyên gia khi cơ thể bị stress não bộ sẽ luôn phải hoạt động, dẫn tới tình trạng kích thích và hưng phấn quá mức, gây khó khăn trong việc chìm vào giấc ngủ. Hơn thế nữa tình trạng này kéo dài còn khiến cơ thể suy giảm khả năng sản sinh Hormone Melatonin, khiến tình trạng mất ngủ trở nên nghiêm trọng hơn.
Thói quen sinh hoạt thiếu khoa học: Việc sinh hoạt không ổn định về giờ giấc, ngủ trưa quá nhiều, phòng ngủ quá nóng hoặc quá lạnh,… cũng là nguyên nhân khó ngủ thường gặp hiện nay.
Ăn nhiều vào buổi tối: Thói quen ăn tối sau 7h hoặc ăn quá no cũng có thể là nguyên nhân gây ra căn bệnh khó ngủ này. Lý do là bởi, thói quen này sẽ khiến hệ tiêu hóa và não bộ phải hoạt động quá mức dẫn đến tình trạng khó ngủ, ngủ chập chờn. Mặt khác, việc ăn quá no vào buổi tối còn có thể gây ra tình trạng ợ hơi, đầy bụng, kích thích cơ thể tỉnh giấc giữa đêm và khó ngủ trở lại.
Thay đổi múi giờ: Thay đổi múi giờ khi đi du lịch, chuyển nơi ở hoặc thời gian làm việc có thể khiến đồng hồ sinh học của cơ thể bị rối loạn. Tình trạng này sẽ gây khó ngủ, ngủ không sâu giấc tuy nhiên khi người bệnh điều chỉnh nhịp lại sinh hoạt thì giấc ngủ sẽ ổn định hơn.
Ít hoạt động thể chất: Thói quen lười vận động sẽ khiến cơ thể rơi vào trạng thái mệt mỏi và muốn ngủ nhiều khi còn sớm. Chính điều này đã vô tình cản trở việc đi vào giấc ngủ cho buổi tối.

Ngoài những nguyên nhân trên thì tình trạng khó ngủ còn có thể gia tăng khi có yếu tố thuận lợi như rối loạn nội tiết tố, áp lực công việc, thói quen ngáy của người ngủ cùng,…

Mất ngủ là dấu hiệu của bệnh gì?

Ngoài những nguyên nhân thường gặp kể trên, mất ngủ còn là dấu hiệu cảnh báo cơ thể đang gặp các bệnh lý nguy hiểm như:

Trầm cảm và rối loạn lo âu: Khó ngủ mất ngủ là dấu hiệu thường gặp của chứng rối loạn lo âu và trầm cảm. Khi não bộ hoạt động quá mức dẫn đến những hành vi bất thường người bệnh sẽ khó có thể chìm vào giấc ngủ hoặc thường xuyên ngủ mơ, tỉnh giấc giữa đêm.
Hội chứng ngưng thở khi ngủ: Ngưng thở khi ngủ sẽ gây ra tình trạng khó thở, mệt mỏi và gáy to. Các tác nhân này có thể khiến giấc ngủ bị gián đoạn, cơ thể mệt mỏi, uể oải, đau nhức khi thức dậy.
Trào ngược dạ dày: Với các triệu chứng điển hình như ợ hơi, nôn trớ, nóng rát thượng vị trào ngược dạ dày cũng là nguyên nhân chính khiến giấc ngủ bị gián đoạn.
Một số bệnh lý khác: Ngoài các bệnh thường gặp kể trên thì mất ngủ còn là hệ quả của tiểu đường, hen suyễn, cường giáp, bệnh tim và nhiều chứng bệnh liên quan khác ảnh hưởng của việc rối loạn giấc ngủ đến sức khỏe

Mất ngủ gây hậu quả gì là câu hỏi mà nhiều bệnh nhân quan tâm. Theo các chuyên gia việc thường xuyên bị khó ngủ, tỉnh giấc giữa đêm có thể gây ra nhiều hệ lụy nghiêm trọng đến sức khỏe và tinh thần bệnh nhân.

Teo não, tăng nguy cơ đột quỵ: Một nghiên cứu tại Mỹ cho thấy, tình trạng khó ngủ kéo dài sẽ khiến não bộ có nguy cơ bị teo tới 25%. Đặc biệt với người trẻ tuổi thói quen ngủ ít hơn 5 tiếng mỗi ngày có thể khiến nguy cơ đột quỵ tăng lên gấp 8 lần so với người bình thường.
Rối loạn tâm lý và cảm xúc: Rối loạn giấc ngủ kéo dài sẽ khiến người bệnh luôn trong trạng thái mệt mỏi, lo âu. Điều này rất dễ dẫn đến những suy nghĩ tiêu cực, bị trầm cảm và hạn chế giao tiếp xã hội trong tương lai.
Gây ra bệnh béo phì: Khi tình trạng mất ngủ diễn ra, dạ dày phải hoạt động liên tục do đó người bệnh luôn cảm thấy đói và thèm ăn những thực phẩm giàu protein. Do đó nếu không kiểm soát tốt việc ăn uống tình trạng thừa cân, béo phì sẽ tiếp diễn, tăng nguy cơ mắc các bệnh lý khác.
Ảnh hưởng xấu đến tim mạch: Khó ngủ hoặc ngủ không sâu giấc sẽ làm thần kinh bị căng thẳng. Điều này kéo dài khiến tim phải chịu áp lực lớn, lâu ngày dẫn đến suy tim, khó thở,…
Suy giảm chức năng sinh lý: Tác hại nghiêm trọng nhất của bệnh mất ngủ là gây ra tình trạng suy giảm nồng độ testosterone ở nam giới. Điều này sẽ khiến sức khỏe và ham muốn tình dục của các quý ông bị ảnh hưởng, gia tăng nguy cơ mắc các bệnh lý xuất tinh sớm, rối loạn cương dương,…
Tăng nguy cơ ung thư: Ngủ quá ít hoặc thường xuyên thức khuya sẽ khiến các gốc tự do có hại cho sức khỏe không được đào thải ra ngoài. Lâu ngày tăng nguy cơ ung thư nhất là ung thư đại tràng và ung thư vú.
Ảnh hưởng khả năng làm việc: Người bệnh thường xuyên thiếu ngủ sẽ không có tinh thần để làm việc, điều này gây suy giảm năng suất lao động và khả năng học tập ở mỗi người. Ngoài ra, việc thiếu tỉnh táo còn có thể dễ gây tai nạn khi vận hành máy móc và tham gia giao thông.

Cách chẩn đoán bệnh lý hiệu quả

Mất ngủ kéo dài gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe và công việc cá nhân. Vì vậy nếu thấy bản thân có các triệu chứng của bệnh bạn cần nhanh chóng đến gặp bác sĩ để được tư vấn và chẩn đoán kịp thời. Cụ thể các biện pháp chẩn đoán căn bệnh này gồm:

Đầu tiên bác sĩ sẽ yêu cầu bệnh nhân điền vào nhật ký giấc ngủ để kiểm tra mô hình giấc ngủ và thời gian thức khuya của bạn.
Tiếp đó, người bệnh sẽ được tiến hành thăm khám sức khỏe để xác định xem có đang mắc bệnh lý ảnh hưởng đến giấc ngủ hay không.
Xét nghiệm máu để kiểm tra chức năng tuyến giáp và những bộ phận liên quan.
Đặc biệt nếu người bệnh có mắc chứng ngưng thở khi ngủ hoặc hội chứng chân không yên khi vào giấc sẽ cần ở lại bệnh viện qua đêm để kiểm tra chi tiết. Lúc này bệnh nhân sẽ được tiến hành xét nghiệm khi đang ngủ nhằm theo dõi chức năng tim, sóng não, cử động mắt,…
Bệnh mất ngủ và cách điều trị hiệu quả hiện nay

Mục tiêu chính của việc điều trị khó ngủ là cải thiện chất lượng và số lượng giờ ngủ. Căn cứ vào tình trạng thực tế của từng người mà các bác sĩ sẽ chỉ định liệu pháp phù hợp nhằm loại bỏ nguyên nhân chủ quan gây bệnh và điều chỉnh thói quen ngủ hợp lý.

Người bệnh có thể sử dụng thuốc Tây, thuốc Đông y, các mẹo vặt dân gian hoặc liệu pháp tâm lý trị liệu,… Cụ thể:

Các bài thuốc dân gian
Sử dụng mẹo vặt dân gian để cải thiện tình trạng khó ngủ là phương pháp được nhiều người áp dụng hiện nay. Với nguồn nguyên liệu 100% là các thảo dược tự nhiên, dễ tìm, phương pháp này khá an toàn và không gây tác dụng phụ. Một số mẹo vặt dân gian điều trị mất ngủ hiệu quả tại nhà mà người bệnh có thể tham khảo gồm:

Dùng cây xạ đen

Không chỉ nổi tiếng với tác dụng điều trị ung thư, cân bằng huyết áp, kháng viêm, cầm máu xạ đen còn được biết đến là thảo dược chữa khó ngủ, mất ngủ hiệu quả.

Người bệnh chỉ cần chuẩn bị 1kg lá xạ đen khô, làm sạch sau đó sắc cùng 2 lít nước khoảng 10-15 phút.
Sử dụng nước lá xạ đen uống mỗi ngày sẽ thấy giấc ngủ được cải thiện rõ rệt.
Dùng cây trinh nữ

Trinh nữ là vị thuốc có vị ngọt, tính hàn, ít độc, tác dụng giảm đau, hạ nhiệt, dịu thần kinh và an thần rất tốt. Ngoài ra trong thảo dược này còn chứa rất nhiều hoạt chất Ancaloit, Selen, Flavonozit với công dụng giảm trừ mệt mỏi và đau nhức khi thức dậy.

Để trị mất ngủ bằng trinh nữ người bệnh chỉ cần chuẩn bị 20g thảo dược.
Đem rửa sạch và sắc cùng 100ml nước rồi chắt nước dùng mỗi ngày để cải thiện mất ngủ và chống suy nhược thần kinh hiệu quả.
Cây lạc tiên

Theo Đông y, lạc tiên là vị thuốc có vị ngọt, tính mát, tác dụng giảm đau, an thần và lợi tiểu. Thảo dược này cũng được sử dụng rất nhiều trong các bài thuốc mát gan, trị mề đay, mẩn ngứa rất hiệu quả.

Đầu tiên người bệnh cần chuẩn bị lạc tiên sau đó rửa sạch, phơi khô.
Hãm 10g lạc tiên đã khô với 200ml nước sôi.
Chờ khoảng 5-7 phút để dược liệu thấm hết hoạt chất thì mang ra sử dụng.
Ngoài ra bạn cũng có thể dùng 50g lạc tiên sắc với 1,5 lít nước rồi chia thành nhiều lần để uống trong ngày.
Dâu tằm

Theo các nghiên cứu khoa học, thành phần trong lá dâu tằm có tác dụng rất tốt trong việc điều trị bệnh mất ngủ kinh niên. Chính vì vậy từ lâu thảo dược này đã được ứng dụng trong các bài thuốc giải nhiệt, thanh lọc gan.

Rửa sạch 300g lá dâu tằm tươi, rửa sạch rồi phơi khô dưới nắng lớn.
Cho nguyên liệu vào chảo sao nóng rồi bỏ vào lọ thủy tinh, đậy nắp và chôn dưới đất 15 ngày.
Lấy 1 ít lá dâu tằm sắc cùng 100ml nước trên lửa nhỏ cho đến khi cô cạn còn khoảng 50ml thì tắt bếp.
Đông y trị mất ngủ
Theo Đông y, mất ngủ là do tâm tỳ hư, can khí uất, thận âm hư gây ra. Chính vì vậy khi điều trị căn bệnh này các bài thuốc Đông y chủ yếu tập trung vào việc điều hòa khí huyết, cải thiện chức năng ngũ tạng.

So với thuốc Tân dược, các bài thuốc Đông y thường có tác dụng chậm hơn nhưng sẽ tác động toàn diện đến sức khỏe và giúp bồi bổ, tăng cường thể trạng. Cụ thể một số bài thuốc Đông y trị mất ngủ gồm:

Bài thuốc cho người âm hư

Bài thuốc này thường được áp dụng cho những bệnh nhân gặp phải tình trạng mất ngủ 2 ngày liên tục, tâm lý buồn bực, bứt rứt. Đối với nam giới gặp phải tình trạng di tinh, nữ giới bị bạch đới kèm chứng táo bón…

Chuẩn bị 12g đan sâm, hoài sâm, thăng ma, đẳng sâm; kết hợp với 6g viễn trí, cát cánh, ngũ vị, liên nhục; 16g lạc tiên và sinh địa; 20g táp nhân và phục thần; 2g chu sa và mạch môn; 16g bát tử nhân, quy đầu, phục thần.
Đem các vị thuốc trên tán nhuyễn thành bột mịn rồi hoàn thành viên, dùng chu sa làm vỏ.
Mỗi lần dùng khoảng 12g nguyên liệu, sử dụng đều đặn trong một thời gian dài hoặc có thể dùng sắc uống ngày 1 thang.
Bài thuốc chữa mất ngủ do can khí uất

Người mất ngủ do can khí uất thường gặp phải triệu chứng cáu gắt, đầu óc căng thẳng, buồn bã. Trường hợp như vậy có thể áp dụng bài thuốc dưới đây để tâm can thư thái, dễ đi vào giấc ngủ.

Người bệnh chuẩn bị 12g sài hồ, phục thần, địa hoàng, bán hạ, mạch môn kết hợp với 8g bạc hà, ư truật, hoàng cầm; 6g cam thảo, vỏ quýt và 1g gừng tươi.
Cho các vị thuốc trên sắc cùng 5 bát nước cho đến khi cô cạn còn 3 bát thì dừng.
Mỗi ngày chia thuốc làm 3 rồi uống hết trong buổi.

Bài thuốc do tâm thần bất giao

Đối với những bệnh nhân hay bị mất ngủ do tâm thần bất giao dẫn đến tình trạng khó ngủ, mất ngủ mệt mỏi, không thể ngủ được, ra mồ hôi trộm, đau lưng, mỏi gối,… sẽ được chỉ định bài thuốc tư âm giáng hỏa, thanh tâm an thần dưới đây.

Chuẩn bị 40g quế bì, 320g địa hoàng thán, 120g lộc cửu, hoàng liên, bạch phục linh, hộc tả; 160g sơn thù du, củ mài.
Nguyên liệu này đem tán thành bột mịn, trộn cùng mật ong rồi làm thành viên hoàn.
Mỗi ngày dùng uống từ 2-3 lần, mỗi lần từ 8-12g.
Chia nước thuốc thành 2 phần bằng nhau và sử dụng uống hết trong

Điều trị với phương pháp Trị liệu vật lý

Châm cứu
Xoa bóp
Bấm huyệt
Cứu ngải